Historie Singelkerk

Sinds 1530 is Amsterdam een centrum van doopsgezinde activiteiten. Aanvankelijk kwamen de gelovigen bijeen in particuliere huizen. In het begin van de 17e eeuw, toen de publieke kerk (de calvinisten) de doopsgezinden min of meer tolereerden, namen de doopsgezinden hun eerste kerkgebouwen, ook wel vermaningen genoemd, in gebruik. In 1607 kocht Harmen Hendriksz. Van Warendorp een ‘ledig erf op de Coninxgraft, meestal Cingel geheten’. Op deze plek liet hij onder meer een schuur bouwen, die als vergaderplaats diende voor de Vlaamse doopsgezinden. Deze plek werd “Bij het Lam” genoemd, naar de nabijgelegen brouwerij met een lam in de gevel. In 1639 werd de schuur vervangen door een gebouw met dezelfde afmetingen als het huidige gebouw, gelegen tussen het Singel en de Herengracht. Twee eeuwen later, in 1839, kreeg het dak zijn huidige vorm. De kerk is een goed voorbeeld van een zogenaamde schuilkerk: een kerk die vanaf de straat niet als zodanig herkenbaar is.

Interieur

Opvallend in de kerkruimte zijn de klapstoelen die vroeger in het voorportaal waren opgestapeld. Vrouwen konden tegen betaling van een stuiver een stoel nemen en deze in het midden van de kerkruimte plaatsen. De banken werden verhuurd aan de rijkere mannelijke gemeenteleden. De armere gemeenteleden en de kinderen van het weeshuis “De Oranjeappel” zaten op de tweede galerij. Boven de deur van de kerkenraadskamer bevindt zich een gevelsteen die herinnert aan dit weeshuis. In de lange gang van het Singel naar de kerkruimte hangen lijsten met een schematische weergave van de geschiedenis van de doopsgezinde gemeenten in Amsterdam, en de namen van de diakenen en predikanten vanaf het begin tot heden.

In de loop der jaren is het complex rondom de kerk uitgebreid. Het pand op nummer 452 werd bestemd voor de kerkenraadskamer, bibliotheek, en vergaderruimten. De algemene Doopsgezinde Sociëteit vond haar onderkomen op nummer 454.

Bibliotheek

De bibliotheek van Doopsgezind Amsterdam ontstond waarschijnlijk in 1680 toen ds. Johannes Reijers zijn kleine boekencollectie aan de gemeente vermaakte ten behoeve van de predikanten. Deze verzameling werd in de 18e en 19e eeuw door vele schenkingen uitgebreid en groeide uit tot een unieke collectie boeken over en van doopsgezinden. Deze bibliotheek is nu in bruikleen gegeven aan de Universiteitsbibliotheek op het Singel 425 en wordt nog steeds met aankopen uitgebreid.